Eigen risico geen drempel bij doktersbezoek

Mensen gaan niet minder naar de huisarts ondanks het alsmaar stijgende eigen risico van de zorgverzekering. Dat blijkt uit onderzoek naar het mijden van zorg dat minister Edith Schippers van Volksgezondheid (VWS) op 28 oktober naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Inzicht in het mijden van zorg

Het onderzoek was gericht op het verkrijgen van inzicht in de aard en omvang van het mijden van zorg. Het ging daarbij om het afzien van huisartsenzorg en het afzien van vervolgzorg. Vervolgzorg betreft hier het opvolgen van een verwijzing naar een medisch specialist, het ophalen van geneesmiddelen of het laten uitvoeren van diagnostiek. 

Het blijkt dat 3% van de patiënten niet naar de huisarts gaat met zijn of haar klacht vanwege financiële redenen. Dit percentage is echter al jarenlang onveranderd gebleven ondanks de stijging van het verplicht eigen risico. In 2009 bedroeg het eigen risico nog 155 euro, terwijl we nu 375 euro zelf moeten betalen. In 2016 gaat het eigen risico stijgen met 10 euro naar in totaal 385 euro.

Geen verband

Aan de hand van de onderzoeksresultaten lijkt er geen verband te zijn tussen het percentage zorgmijders en de hoogte van het eigen risico. Er is dus geen reden om aan te nemen dat de stijging van het eigen risico heeft bijgedragen aan het mijden van zorg die via de huisarts toegankelijk is, zoals medicijnen en specialistische zorg in het ziekenhuis.

Eigen Risico

In Nederland betaalt iedereen die ouder is dan 18 jaar een verplicht eigen risico voor de zorgverzekering. Het eigen risico is het bedrag dat je zelf moet betalen zodra je zorgkosten maakt. Als je naar de huisarts gaat geldt het eigen risico niet, maar wel als de arts medicijnen voorschrijft of als je wordt doorverwezen voor een onderzoek in het ziekenhuis of laboratorium.

Het eigen risico is dan ook een middel om mensen goed te laten nadenken over de zorg die ze nodig hebben. Het kan dan ook zijn dat patiënten afzien van zorg omdat ze het eigen risico niet kunnen of willen betalen. Dit zou op termijn kunnen leiden tot hogere zorgkosten omdat de gezondheidsklachten verergerd zijn.

Verdere bevindingen

• 15% van de mensen heeft in de twaalf maanden voorafgaand aan de vragenlijst afgezien van een bezoek aan de huisarts. 
• Jongvolwassenen en mensen met lagere inkomens zien vaker af van huisartsenbezoek vanwege financiële redenen dan mensen vanaf 40 jaar en mensen met hogere inkomens.
• 48% van de mensen die afziet van een bezoek aan de huisarts geeft achteraf aan dat het geen goede beslissing was.
• Het percentage mensen dat een verwijzing niet opvolgt stijgt sinds 2010, met de sterkste toename in 2011 en 2012.
  

Afhaken na doktersbezoek

In de afgelopen periode zijn er ook veel geluiden geweest van de huisartsen vereniging LHV en patiënten vereniging NPCF die zagen dat het eigen risico er voor zorgt dat een groeiend aantal mensen afzien van een vervolgbehandeling vanwege te hoge kosten. Zodra iemand een verwijzing van de huisarts krijgt, gaat diegene er vanuit dat dit (gedeeltelijk) zelf betaald moet worden vanwege het eigen risico, hetgeen ook zo is.  In 2008 en 2009 was het percentage vervolgzorg mijders 18%-20%. In 2013 is dit percentage gestegen naar 27%. Opvallend daarbij is dat de grootste stijging niet in 2013 was toen het verplichte eigen risico steeg van 220 naar 350 euro maar in de jaren daarvoor. Wat opvalt is dat het percentage jongvolwassenen  dat afziet van vervolgzorg relatief hoog is. Hoe het komt dat het percentage patiënten dat een verwijzing niet opvolgt al langere tijd minimaal 18% was, is onbekend en verdient verder onderzoek.

Vervolgonderzoek

Hoe het komt dat het percentage patiënten dat een verwijzing niet opvolgt zo hoog is, is onbekend. Ook wordt niet duidelijk wat het effect is van de verhoging van het eigen risico na 2013. En als laatste is het ook interessant om te weten in hoeverre het mijden van zorg lijdt tot hogere zorgkosten en een slechtere gezondheid. Voor het antwoord op deze vragen zal er een vervolgonderzoek moeten plaatsvinden.